Evlat Edinme Şartları Nelerdir?

Av.Serhat ARASAN yazdı.

Evlat Edinme Şartları Nelerdir?
banner46
Av.Serhat ARASAN yazdı;

Evlat Edinme Şartları Nelerdir?


Çocuk özlemi çeken, yıllar süren tedavilere rağmen çocuk sahibi olamayan birçok aile var ama öte yandan çok çeşitli nedenlerle anne babasından ayrı binlerce çocuk da sıcak bir yuvanın, kendisine bakıp gözetecek bir anne babanın eksikliği ile yaşıyor. Bu toplumsal durum, Türk Medeni Kanunu tarafından “evlat edinme” başlığı ile düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile, çocuk sahibi olamayan kişilerin ve anne babasından ayrı kalmış çocukların evlat edinmesi sağlanmaktadır. Soru cevaplar ile konuyu anlatmayı doğru buluyorum.

  • Evlat Edinme Şartları Nelerdir ?

Birlikte evlat edinme işlemi için şu şartlar gerekir.

• Evlat edinilen çocuğun, kendisini evlat edinen kişi veya eşlerden en az 18 yaş küçük olması
• Çocuğun en az altı haftalık olması
• Evlat edinenin tutarlı, dengeli, çocuğa yeterli sevgi verebilecek kişilik yapısında olması
• Evlat edinenin çocuğun bakım ve eğitimini sağlayabilecek yeterli gelir düzeyine,sosyal güvenlik hakkına, uygun çevre ve yaşam koşullarına sahip olması
• Evlat edinenin yüz kızartıcı veya çocuğun toplum içindeki alacağı konumu olumsuz etkileyecek bir suçtan ceza almamış olması
• Evlat edinenin evlat edinilecek çocuğa en az bir yıl süre ile bakmış olması

Tek başına evlat edinme işlemi için şu şartlar gerekir.

• Evli olmayan bir kimse otuz yaşını doldurmuş olmak şartı ile evlat edinebilir.

• Yine evli olup da ;

– Diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun olması veya
– İki yıldan fazla zaman nerede olduğunun bilinmemesi ya da
– Mahkeme kararı ile iki yıldan fazla zaman ayrı yaşaması hâllerinde
– Bu durumun eşiyle birlikte evlat edinmeye olanak vermediğini kanıtlamak koşulu ile diğer eş tek başına evlat edinebilir.

  • Evlat Edinmenin Çeşitleri Nelerdi?

Evlat edinme; bir çocukla, durumu evlat edinmeye uygun bir kişi arasında hukuki bağlar sağlanarak çocuk ile ebeveyn ilişkisinin kurulmasıdır.

Evlat edinme temel olarak iki yolla mümkündür.

Birincisi ; 

  • Çocuğun kendi Ailesinden veya Vasisinden Evlat Edinme Koşulları ;

Eğer çocuk kendi ailesinden veya vasisinden evlatlık olarak alınacak ise doğrudan Aile Mahkemesine ya da Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesinde açılacak bir dava ve bu davada yapılan tahkikat neticesi verilecek bir kararla mümkün olacaktır.

Bu davada sadece çocuğun aile veya vasisinin evlat edinme işlemine izin vermesi yeterli değildir. Ayrıca mahkemece Çocuk Esirgeme Kurumundan taraflar hakkında araştırma yapmasını isteyecektir. Kurum; hazırladığı kanaatini bildirir raporunu mahkemeye sunar. Bu tahkikat neticesi hakim kararını verir.

İkincisi ; 

  • Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumuna Bağlı Organlara Müracaat ile Evlat Edinme Koşulları ;

– Evli ise; en az 5 yıllık evli olmak
– Bekar ise;30 yaşını doldurmuş olmak
– Evlat edinecek kişi ile evlatlık arasında en az 18 yaş fark bulunması
– Tutarlı, dengeli, çocuğa yeterli sevgi verebilecek kişilik yapısında olması
– Çocuğun bakım ve eğitimini sağlayabilecek yeterli gelir düzeyine, sosyal güvenlik hakkına, uygun çevre ve yaşam koşullarına sahip olmak
– En az ilkokul mezunu olmak (Anayasal zorunluluk )
– Herhangi bir yüz kızartıcı suçtan mahkum edilmemiş olmak
– Bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinilen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. Buna “Koruyucu Aile Statüsü” deniyor.

  • Koruyucu aile nedir?

Evlatlık kurumu yanında bakıma muhtaç çocuklar ile bu konuda katkı sağlamak isteyen yetişkinlerin buluşma noktalarından biri de koruyucu aile kurumudur. Bu sistem soy bağı, miras ve benzeri hukuki sonuçların doğmasına imkân vermemektedir. Öz ailesi bulunan, ancak öz ailesi tarafından bir süre için bakılamayan, çeşitli nedenlerle evlat edinilme koşullarını tümüyle yitirmiş çocuklar, koruyucu aile edinebilirler.

Koruyucu aile olabilmek için aranan koşullar ;

– Türkiye Cumhuriyeti uyruklu olmak
– Türkiye’de sürekli ikamet ediyor olmak
– En az ilkokul mezunu olmak
– 25–50 yaş aralığında bulunmak

Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri, koruyucu aile olmak isteyen kişilerin başvurularını almakta, bu konuda gerekli araştırma, izleme ve değerlendirme sürecini gerçekleştirmekte ve koruyucu aile ile çocuğu buluşturmaktadır.

  • Kaç tane evlatlık alınabilir?

Evlat edinecek kişiler, isterlerse aynı anda veya değişik zamanlarda birden fazla çocuğu evlat edinebilirler.

  • Eşler ayrı ayrı evlat edinebilirler mi?

Eşler ancak birlikte evlat edinebilirler.

  • Evli olmayanlar birlikte evlat edinebilirler mi?

Evli olmayanlar birlikte evlat edinemezler.

  • Eşler birbirlerinin çocuklarını evlat edinebilirler mi?

Eşlerden biri en az iki yıldır evli olmak veya kendisinin otuz yaşını doldurmuş bulunması koşulu ile diğerinin çocuğunu evlat edinebilirler.

  • Evlat edinme başvurusu üzerine yapılacak olanlar nelerdir?

Başvuruyu takiben, SOSYAL ÇALIŞMACI gerekli araştırma ve incelemeleri yapar. Başvuruları sıraya koyar. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu tarafından yılda ortalama 500 çocuğun evlat edinilme işlemleri tamamlanmaktadır. Çocukların iyi ailelerin yanına yerleştirilmeleri konusunda sorumluluk Çocuk Esirgeme Kurumuna aittir.


  • Hangi çocuğun aile tarafından evlat edinileceği nasıl belirlenir?

Sosyal çalışmacı; aile ile çocuğu teke tek buluşturur. Karşılıklı olumlu iletişim dikkate alınır.

  • Evlat edinme ile çocuğun kazandığı haklar nelerdir?

Evlat edinilmiş çocuklar, o ailenin öz çocuklarının sahip olduğu tüm haklara sahip olurlar.Evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur.
Evlatlık küçük ise evlat edinenin soyadını alır.
Evlat edinen isterse çocuğa yeni bir ad verebilir.

  • Gizlilik kuralı nasıl işler?

Evlat edinme ile ilgili işlemler mahkeme kararı olmadan asla açıklanamaz.

Evlat edinilen öz anne-babasını bulmak-tanımak isterse ;

Bu uluslararası sözleşmelerle de korunan bir haktır. Herkesin öz anne ve babasını arayıp, bulma hakkı vardır. Evlat edinilmiş kişiler kendileri isterse Çocuk Esirgeme Kurumuna müracaatla biyolojik anne babalarını araştırabilirler.

Evlat edinme işlemleri için gerekli olan evrakların detaylarını Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumunun resmi web sitesinden temin etmek mümkün.

Özetle ; evlat edinme evli karı kocanın birlikte evlat edinmesi veya evli olmayan kişinin tek başına evlat edinmesi ile mümkündür:

Birlikte evlat edinme: En az beş yıldan beri evli olan veya evli olup da otuz yaşını aşmış karı koca, birlikte evlat edinebilirler. Eşlerden biri en az iki yıldır evli veya otuz yaşını doldurmuş ise eşinin başkasından olan çocuğunu evlat edinebilir.

  • Evlat Edinebilmek İçin Kimlerin Rızası Gerekir?

Ayırt etme gücüne sahip olan çocuğun evlat edinilmesi hâlinde mutlak surette çocuğun rızası bulunmalıdır.
Vesayet altındaki bir çocuğun evlat edinilmesi için vasisinin izni gerekir. Vasinin izni evlat edinme konusunda karar verecek mahkemece alınır.

Anne babası sağ olan çocuğun evlat edinilebilmesi için ise anne babasının rızasının olması zorunludur. Bunun için anne babanın oturdukları yerde bulunan mahkemeye rıza beyanı vermeleri gerekir. Evlat edinecek kişilerin henüz belirlenmemiş veya isimlerinin belirtilmemiş olması, anne babanın vereceği rıza beyanını geçersiz kılmaz.

Evlat edinilecek çocuğun anne babasının evlat edinmeye rıza göstermelerine dair işlemden geri dönmeleri mümkündür. Bunun için altı hafta içinde, rıza beyanının verildiği mahkemeye başvuru yapılması gereklidir. Evlat edinmeye rıza gösteren anne babanın, rıza işleminden geri dönmelerinden sonra yeniden çocuklarının evlat edinmelerine rıza göstermeleri hâlinde, artık bu işlem kesindir ve geri dönülemez.

Şu şartlar altındaki anne veya babanın rızası ise aranmaz :

• Kim olduğu bilinmiyorsa
• Uzun süreden beri nerede oturduğu bilinmiyorsa
• Ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksunsa
• Çocuğa karşı özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmiyorsa
Ayrıca çocuk gelecekte evlat edinilmek üzere bir kuruma yerleştirilir ve anne ya da babadan birinin rızası eksik olursa çocuğun evlat edinilmesinden önce mahkeme, rıza aranmamasına karar verebilir.

  • Evlat Edinmenin Yolları Nelerdir?

Çocuğun öz ailesi veya vasisinden evlat edinme: Evlat edinecek kişi veya eşler, oturdukları yerde bulunan aile mahkemesine başvurarak evlat edinme konusunda karar verilmesini talep ederler. Mahkeme çocuğun öz ailesi veya vasisinin rızasını sorar ve diğer işlemler de yerine getirilmek suretiyle bu konuda karar verir.

Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuru yapılması: Evlat edinmek isteyen kişi veya eşler, bulundukları ildeki Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuru yaparak evlat edinme talebinde bulunurlar. Evlat edinmek isteyenler Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü tarafından sıraya alınır. Gerekli araştırma ve incelemeler sonrasında, sırası gelen aileye çocuk gösterilir. Evlat edinecek kişinin onaylaması ve Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün bu konuda olumlu görüşe sahip olması hâlinde gerekli kararın verilmesi için mahkeme süreci başlar.

  • Evlat Edinme Kararı Nasıl Alınır?

Hangi yolla olursa olsun, evlatlık ilişkisinin kurulması için mahkeme kararı gereklidir. Evlatlık konusunda karar vermeye yetkili mahkeme, evlat edinecek kişi veya eşlerin oturdukları yerde bulunan aile mahkemesidir.

Aile mahkemesi,

• her türlü durum ve koşulun kapsamlı biçimde araştırılmasından,
• evlat edinen ile edinilenin dinlenmelerinden ve
• gerektiğinde uzmanlardan görüş alınmasından sonra karar verir.

Mahkemece yapılacak bu araştırma ve incelemelerde özellikle evlat edinen ile edinilenin kişiliği ve sağlığı,karşılıklı ilişkileri, ekonomik durumları, evlat edinenin eğitme yeteneği gibi konular dikkate alınır.

Evlat edinme talebi mahkemece kabul edildiğinde evlatlığın nüfus kaydı kapatılarak kendisini evlat edinenin kütüğüne kaydı yapılır. Eşler tarafından birlikte evlat edinilen ve ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin nüfus kaydındaki anne baba bölümüne işlenir.

  • Evlat Edinmenin Hükümleri Nelerdir?

Evlat edinme kararı ile birlikte evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur. Bunun yanında çocuğun ana ve babasına ait
olan tüm haklar ve yükümlülükler, evlat edinene geçer.

Evlatlık küçük ise kendisini evlat edinenin soyadını alır. Evlat edinilen,ergin bir kişi ise evlat edinenin soyadını alması kendi isteğine bağlıdır.

Evlat edinen, küçük yaştaki evlatlığının ismini dilerse değiştirebilir.

  • Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması Nasıl Olur?

Evlatlık işleminin iptalini cumhuriyet savcısı, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü veya evlatlık edinilen çocuğun öz annesi talep edebilir. Bu talep aile mahkemesine yapılır.

Esasa ilişkin eksiklikler nedeniyle evlatlık işleminin sakat olması durumunda evlatlık ilişkisinin kaldırılması kararı verilebilir. Ayrıca rızası alınması gereken kişilerin kanuni bir neden olmamasına rağmen rızası alınmadan evlatlık kararı verilmesi de bu kararın iptaline neden olabilir. Ancak her türlü durumda evlat edinilen çocuğun çıkarlarının zedelenmeyecek olması dikkate alınır.

Evlatlık ilişkisinin kaldırılmasını gerektiren sebebin öğrenilmesinden itibaren bir yıl ve evlatlık ilişkisinin kurulmasından itibaren beş yıl geçtikten sonra evlatlık ilişkisinin kaldırılması artık talep edilemez.

  • Yabancı Çocukların Evlat Edinilmesi Mümkün müdür?

– Şartları Nelerdir ?

T.C. vatandaşlarının yabancı ülke vatandaşı olan bir çocuğu evlat edinebilmeleri için; Türkiye’nin 2001’de Lahey’de imzaladığı ve 5049 sayılı yasa ile yürürlüğe giren “Çocukların Korunması ve Ülkelerarası Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine Dair Sözleşme”nin söz konusu o yabancı ülke tarafından da imzalanmış olması gerekmektedir.

Böylece iç hukukunda farklı yasal düzenleme bulunan ülkeler açısından ilk ön sorun çözülmüş olacaktır.

Nasıl Evlat Edinilir ?

Öncelikle yabancı uyruklu çocuğun kendi ülkesinde iç hukuk mevzuatına göre ilgili kurumlara başvurarak ‘evlat edinme kararı’ alınmalıdır. Sonrasında yurtdışında yapılan evlat edinme işleminin tamamlanması için yabancı mahkeme kararının Türk mahkemelerince tanınması yani evlat edinecek kişi yada kişilerin ikametgah adresinde görevli Aile Mahkemesince ‘tanıma kararı’ verilmesi gerekir.

Tabiki bu hususta iç hukukumuzdaki yasal şartlar göz ardı edilemez. Mesela evlat edinilecek yabancı çocuk küçük ama dinlenebilecek yaşta (minimum 6) ise çocuğun rızası, asıl anne ve babası hayatta ve nerede oldukları biliniyor ise onların rızası, evlat edinen ile evlatlık arasında 18 yaş fark bulunması.. gibi, birtakım şartların yerine gelmesi gerekiyor.

 

Güncelleme Tarihi: 20 Eylül 2016, 06:23

Aytekin Yaşar

YORUM EKLE
SIRADAKİ HABER

banner17